Έναρξη μαθημάτων 2024-´25 (Βασικές αρχές – 1η συνάντηση)

ΔΟΜΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ 

– ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ –1. ΠΡΟΣΕΥΧΗ – ΕΝΑΡΞΗ 2. ΘΕΜΑ 2.1  ΚΥΡΙΑ ΑΦΗΓΗΣΗ ή ΔΙΗΓΗΣΗ 2.2 ΣΤΟΧΟΣ (Δηλ. τι θέλω να μάθουν τα παιδιά) 3. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ – ΑΦΟΡΜΕΣ για ΣΥΖΗΤΗΣΗ 4. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ, ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ…5. ΠΡΟΣΕΥΧΗ – ΛΗΞΗ

• Τα μαθήματα γίνονται στον Ιερό Ναό, για να συνηθίζουν τα παιδιά τον ιερό χώρο.
• Παιχνίδια, τύπου ερωτοαπαντήσεων επίσης γίνονται μέσα στον ιερό ναό. Τα υπόλοιπα σε κάποιον άλλο χώρο.

• Η διδασκαλία (μονόλογος) του κατηχητή διαρκεί το πολύ 15-20 λεπτά, (για να μην συνδέσει το παιδί το κατηχητικό με το σχολείο και του φανεί ανιαρό) και  κατόπιν αλλάζει η μορφή της κατήχησης με ερωτήσεις – απαντήσεις, δραστηριότητες κατασκευές κ.λπ. που υποστηρίζουν το μάθημα.

• Το βοήθημα της κατήχησης έχει δημιουργηθεί και δίνει περισσότερα εφόδια από ότι χρειάζεται ένας κατηχητής στην μία ώρα που έχει στη διάθεσή του, έτσι ώστε να υπάρχει και η επιλογή για κάτι περισσότερο από τα αναγκαία για μια ώρα κατήχησης ή παιχνιδιού.

• Η διήγηση, πολλές φορές, σε κάθε βαθμίδα είναι η ίδια, διαφέρει όμως ο στόχος και η διαπραγμάτευση του θέματος που είναι ανάλογη με την ηλικία των παιδιών.

2. ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ:

α. Αγιασμός.

β. Γνωριμία των παιδιών που έρχονται για πρώτη φορά στην ομάδα μας.

γ. Υπενθύμιση των περσινών μαθημάτων.

δ. Εάν μπορούμε κάνουμε εορταστική έναρξη.

ε. Για τα παιδιά Μέσου και Ανωτέρου είναι σκόπιμο να τους ρωτήσουμε τι θέματα θέλουν να συζητούμε στις συνάξεις.

Η οργάνωση της ομάδας μας

Οι παρακάτω προτάσεις πραγματοποιούνται ανάλογα με τις βαθμίδες που διδάσκουμε.

• Αρχικά έχουμε ειδοποιήσει τον εφημέριο του Ναού για να κάνουμε αγιασμό.

• Επιβεβαιώνουμε την ώρα που θα γίνεται η συνάντηση.

• Στην πρώτη αυτή συνάντηση καλό θα είναι να οργανωθούμε ως ομάδα. Εξηγούμε ότι όλοι είμαστε μια παρέα («παιδική συντροφιά»), που κινούμαστε μέσα στην φιλόξενη αγκαλιά της Εκκλησίας, για να χαιρόμαστε όλα τα παιδιά του Χριστού μαζί, σαν αδέρφια για να μαθαίνουμε τις αλήθειες της Πίστης μας και τον τρόπο ζωής που μας παρουσίασε ο Χριστός και μας καλεί ελεύθερα να ακολουθήσουμε. Όλα αυτά θα γίνουν με ευχάριστες δραστηριότητες στη διάρκεια των συναντήσεων. Επειδή ακριβώς είμαστε μια ομάδα όλοι πρέπει να βοηθήσουν για να λειτουργήσει σωστά.

• Γι’ αυτό συντάσσουμε το «συμβόλαιο» της ομάδας, δηλ. κανόνες συμπεριφοράς που θα τους συμφωνήσουμε όλοι μαζί. Ο καθένας προτείνει κάτι. Αν συμφωνούν όλοι, το καταγράφουμε και υποσχόμαστε ότι θα το τηρούμε. (Παραδείγματα: Δεν τρώμε, Ερχόμαστε στην ώρα μας, Δεν διακόπτουμε ή δεν κοροϊδεύουμε τον άλλον που μιλάει).

• Ακόμη, καθένας θα αναλάβει να κάνει κάτι, δηλ. θα μοιράσουμε στα παιδιά υπευθυνότητες/αρμοδιότητες, που θα αλλάξουν μετά από λίγο καιρό. Έτσι να συμφωνήσουμε ποιοι θα είναι υπεύθυνοι για τα κεράσματα, τους φακέλους, την καθαριότητα, τη βιβλιοθήκη κ.λπ.. Γράφουμε σε χαρτί τα ονόματα και το αναρτούμε στον πίνακα ανακοινώσεων της ομάδας μας.

• Στο τέλος, μοιράζουμε τους φακέλους ή βιβλιαράκια (άν έχουμε φυσικά φακέλους ή βιβλιαράκια). Κάθε παιδί παίρνει τον δικό του και γράφει το όνομα του απ’ έξω. Εξηγούμε τη χρησιμότητα τους. Βάζουν μέσα το φυλλάδιο της πρώτης συνάντησης.

• Το παιδί που ανέλαβε υπεύθυνος για τους φακέλους τους μαζεύει και τους φυλάει σε συγκεκριμένο χώρο, ράφι κλπ. Μην παραλείψετε να ετοιμάσετε ένα εορτολόγιο της ομάδας σας, ώστε να θυμάστε πότε γιορτάζει το κάθε παιδί. Μια επίσκεψη στο σπίτι και ένα συμβολικό δώρο θα δώσει μεγάλη χαρά στο ίδιο και στην οικογένεια του.

• Αν έχουμε μια ψηφιακή ένα καλό κινητό μπορούμε να τραβήξουμε φωτογραφίες των παιδιών, με τις οποίες θα φτιάξουμε την επόμενη φορά μια αφίσα /κολάζ (σε χαρτόνι χρωματιστό), την οποία θα κολλήσουμε στο χώρο μας. Μπορεί να απεικονίζει π.χ. «το δέντρο της ομάδας μας» ή τον κύκλο της ομάδας κλπ.

Η βιωματική μάθηση στη Χριστιανική Αγωγή και Εκπαίδευση

• Τα τελευταία υπάρχουν στον χώρο της μάθησης κάποιες μέθοδοι οι οποίες καλό είναι να τις έχουμε υπόψη μας για ότι αφορά τον τρόπο διδασκαλίας το «τι» θα πω ή τι θέλω να πω και το «πώς» θα το πω, εννοώντας τον τρόπο που πρέπει να χρησιμοποιήσω έτσι ώστε να μεταδώσω μια γνώση ή εμπειρία ιδιαίτερα στα νέα παιδιά.
• Σε αυτή τη διαδικασία μάθησης ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στη λεγόμενη βιωματική μέθοδο, όπως την έχει περιγράψει ο David Kolb (1984) και αφορά τα 4 βασικά βήματα μετάδοσης μιας νέας πληροφορίας.Αυτά τα 4 βήματα είναι τα εξής:
  η προετοιμασία για δράση () (το γνωστό ή οικείο),
  η συμμετοχή και
  η επεξεργασία σε βάθος της εμπειρίας και
  στο τέλος η θεωρητικοποίηση.Σύμφωνα με τους Kalantzis και Cope (2013), οι διαδικασίες της γνώσης περιλαμβάνουν
  1. το βίωμα του γνωστού,
  2. ακολουθεί η νοηματοδότηση (τι νόημα δίνω στο βίωμα αυτό) με βάση τη θρησκευτική γνώση,
  3. η ανάλυση σε βάθος της θρησκευτικής έννοιας
  4. και τέλος η πρακτική εφαρμογή των παραπάνω.

Πιο αναλυτικά

Πιο αναλυτικά όλα τα παραπάνω και για ότι αφορά την πρακτική αξιοποίηση, απαιτείται το μάθημα που σχεδιάζουμε στη χριστιανική εκπαίδευση να περιλαμβάνει 4 στάδια. Αυτά τα στάδια θα μας βοηθήσουν να σχεδιάσουμε το μάθημα μας στο κατηχητικό σχολείο. Ας δούμε όμως τα 4 στάδια μέσα από κάποια παραδείγματα.

(1) Το πρώτο στάδιο ονομάζεται «βιώνοντας» και επιδιώκει να διερευνήσει την εμπειρία των παιδιών για το θέμα που πρόκειται να διδαχθεί. Το στάδιο αυτό αφορά το βίωμα και την εμπειρία των παιδιών ακόμη και για πράγματα που δεν έχουν καμμία θρησκευτική χροιά ή αναφορά.

• Ωστόσο το βέβαιο είναι ότι η δραστηριότητα ή η εισαγωγή που θα επιλεχθεί, απαιτείται να είναι σε άμεση σχέση με το βασικό θέμα που πρόκειται να διαπραγματευτούμε. Για παράδειγμα, αν το βασικό θέμα του μαθήματος είναι «Η Προσευχή», τότε το θέμα της πρώτης δραστηριότητας μπορεί να είναι η επικοινωνία. Στην προκειμένη περίπτωση το ερώτημα που μπορεί να τεθεί είναι: Γιατί επικοινωνώ με τους φίλους/τις φίλες μου;
• Ο κατηχητής/Η κατηχήτρια γνωρίζει τις εμπειρίες και τις γνώσεις των παιδιών σχετικά με το υπό εξέταση θέμα και προσπαθεί μέσα από ερωτήσεις και διάλογο με τα παιδιά να πάρει σαφείς απαντήσεις στην ερώτηση που έκανε. Δίνει τον λόγο σε ένα, δύο ή τρία παιδιά ή κ περισσότερα εάν χρειαστεί.

(2) Στο δεύτερο στάδιο επιδιώκεται να συνδεθεί η εμπειρία των μαθητών/μαθητριών με τις απαντήσεις που έδωσαν στην προηγούμενη ερώτηση με τη θρησκευτική γνώση που θέλουμε να αποκτήσουν τα παιδιά. Ουσιαστικά η εμπειρία που έχουν τα παιδιά, συνδέεται με τη θρησκευτική γνώση.

• Κατά αυτόν τον τρόπο γίνεται προσπάθεια η εμπειρία των παιδιών να κωδικοποιηθεί στη θρησκευτική γλώσσα και οι μαθητές/μαθήτριες μέσα από συγκεκριμένες δραστηριότητες να δώσουν νόημα και σημασία σε αυτή την εμπειρία. Αυτό είναι το στάδιο της νοηματοδότησης.
• Οι μαθητές/μαθήτριες προχωρούν σε αυτή τη σύνδεση μέσα από δραστηριότητες και δράση. Έτσι λοιπόν ανακαλύπτουν το περιεχόμενο, την ερμηνεία, τον συμβολισμό, τη χρήση της θρησκευτικής έννοιας. Στο προηγούμενο παράδειγμα, η έννοια της προσευχής είναι ο θρησκευτικός όρος που πρέπει να μάθουν οι μαθητές/μαθήτριες. Έτσι λοιπόν γνωρίζουν τον τρόπο που προσεύχεται ο Χριστός μέσα από τα Ευαγγέλια ή εικόνες.

(3) το τρίτο στάδιο, βασική επιδίωξη αποτελεί η εξερεύνηση και σε βάθος ανάλυση της νέας γνώσης. Το στάδιο αυτό ονομάζεται «αναλύοντας».

• Αφού οι κατηχούμενοι/κατηχούμενες συνδέσουν την εμπειρία τους με τον θρησκευτικό όρο, στο στάδιο αυτό καλούνται μέσα από ποικίλες δραστηριότητες (άμεσες, έμμεσες, παιχνιδιού, δράσης) να διερευνήσουν αυτή την έννοια και να γνωρίσουν τις ποικίλες διαστάσεις και εφαρμογές της στη Χριστιανική Εκκλησία και τη σύγχρονη κοινωνία.
• Στο στάδιο αυτό έχει βαρύνουσα σημασία η γνώση να εξερευνηθεί μέσα από τη δράση, το παιχνίδι (η θέση αυτή ισχύει και για ενήλικες κατηχουμένους) και οι εκπαιδευόμενοι να αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη.
• Στο θέμα «προσευχή», οι μαθητές/μαθήτριες μπορούν να ανακαλύψουν τη μεταμορφωτική δύναμη της προσευχής στη ζωή των πιστών, να εντοπίσουν μέσα από τα συναξάρια αγίων ανδρών και γυναικών τη σπουδαιότητα της προσευχής, να εξηγούν τη σημασία της προσευχής για τη δική τους ζωή.
• Ενδεικτικά υλικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τοπικούς αγίους και αγίες, όπως ο άγιος Καλλίνικος Εδέσσης, η αγία Σοφία της Κλεισούρας. Σε αυτό καθώς και στο προηγούμενο στάδιο διενεργείται η διαμορφωτική αξιολόγηση. Με αυτόν τον τρόπο ο κατηχητής/η κατηχήτρια μπορεί να εντοπίσει τις δυνατότητες και τις αδυναμίες των εκπαιδευόμενων στο υπό εξέταση θέμα. Συγχρόνως μέσα από την προσωπική ανατροφοδότηση έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει το παιδί να βελτιωθεί αλλά και να καλλιεργήσει περαιτέρω τα χαρίσματά του.

(4) Στο τέταρτο στάδιο πραγματοποιείται η εφαρμογή και η τελική αξιολόγηση για το αν επιτεύχθηκε η νέα γνώση.

• Οι μαθητές/μαθήτριες μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία καλούνται να «εφαρμόσουν» όσα έμαθαν. Σε αυτή τη διαδικασία είναι χρήσιμες συγκεκριμένες δραστηριότητες που βοηθούν να αξιολογηθεί και η νέα γνώση για την προσωπική ζωή των παιδιών.
• Η επιλεγμένη δραστηριότητα χρειάζεται να δημιουργεί τις προϋποθέσεις, ώστε οι μαθητές/μαθήτριες με βάση τη νέα γνώση να ανακαλύψουν τις εφαρμογές της, να σκεφτούν κριτικά και να αποτιμήσουν τη σημασία της για τους ίδιους είτε ανήκουν σε κάποια θρησκευτική κοινότητα είτε όχι.
• Στο στάδιο αυτό ο κατηχητής/η κατηχήτρια πραγματοποιεί και την αξιολόγηση όλου του μαθήματος. Στο παράδειγμα της προσευχής,
• Θα μπορούσαν να αναφερθούν στη διαπροσωπική επικοινωνία και τη βελτίωση της επικοινωνίας-σχέσης με τον εαυτό τους, τους συνανθρώπους και τον Θεό.
• Χρήσιμη είναι η διήγηση από τον Τολστόι ή ακόμη και η κινηματογραφική μεταφορά της, που είναι γνωστή ως «Τρεις εσείς-Τρεις εμείς» για τη μεταμορφωτική δύναμη της προσευχής που συνδυάζεται πάντα με την αρετή της ταπείνωσης2. Αν επιθυμούμε κάτι πιο δημιουργικό τότε μπορούμε να ζητήσουμε από τα παιδιά σ εομάδες να γράψουν τη δική τους προσευχή για ένα θέμα, π.χ. την ειρήνη.
• Όλα όσα αναφέρθηκαν μέχρι στιγμής έχουν ως απώτερο σκοπό τον μετασχηματισμό της γνώσης και τη σύνδεσή της με τη ζωή των παιδιών μέσα από τον αναστοχασμό.
• Ο μετασχηματισμός της γνώσης σημαίνει ότι το παιδί, ο-η έφηβος-η, ο νέος/η νέα μπορεί να εξετάσει και να αξιολογήσει παλαιότερες γνώσεις, να διαφοροποιηθεί από τις παλιές γνώσεις και να αλλάξει ιδέες.
• Ουσιαστικά πρόκειται για τη μετατροπή της πληροφορίας σε νέα εμπειρία και γνώση που επαναξιολογείται η έμπρακτη χρησιμότητά της για τη ζωή. Κατά αυτόν τον τρόπο, ο εκπαιδευόμενος/η εκπαιδευόμενη είναι ικανός/ικανή και έχει τη δυνατότητα «να σκέφτεται πάνω στη δική του σκέψη, αναλύοντας τον εαυτό του, δοκιμάζοντας και αναθεωρώντας το προσωπικό του πλαίσιο σκέψης και διατυπώνοντας αξιολογικές κρίσεις και αποτιμήσεις» (Δημητριάδου, 2016, σ. 163).
• Με τον αναστοχασμό οι μαθητές/μαθήτριες «αξιολογούν όσα έμαθαν και εκτιμούν τις πεποιθήσεις και απόψεις τους υπό το φως της νέας γνώσης» (Κουκουνάρας Λιάγκης, 2019:122). Έτσι μαθαίνουν να διακρίνουν τα ουσιώδη και μαθαίνουν πως να μαθαίνουν.

Σχεδιασμός διδασκαλίας

Για να είναι αποτελεσματική η μάθηση στις συνάξεις του κατηχητικού σχολείου απαιτείται η οργανωμένη διδασκαλία και ο σχεδιασμός διδασκαλίας. Ο σχεδιασμός του μαθήματος αποτελεί ένα προκαθορισμένο πλαίσιο ενεργειών από τον κατηχητή/την κατηχήτρια αλλά και το μαθητή/τη μαθήτρια. Σε αυτή τη διαδικασία σημαντικά θεωρούνται τα βήματα του σχεδιασμού.

• Ο σχεδιασμός μάθησης ξεκινάει με
• τον ορισμό του βασικού σκοπού του μαθήματος,
• τη διαμόρφωση των προσδοκώμενων μαθησιακών αποτελεσμάτων και των ειδικών στόχων,
• τη μεγάλη ιδέα,
• τη μέθοδο,
• το διδακτικό υλικό και
• τις δραστηριότητες ανά στάδιο.
• Ο σχεδιασμός διδασκαλίας είναι ένας χάρτης που καθορίζει το «τι» θα διδαχτεί (περιεχόμενα) με το «πώς» θα διδαχτεί (δραστηριότητες), σε μια λογική πορεία που θα ελκύσει το ενδιαφέρον του μαθητή/της μαθήτριας. Αυτή η πορεία είναι ένα μικρό ταξίδι στη μάθηση (Fox, 1983) και στη ζωή της Εκκλησίας.
• Τι άλλο όμως λαμβάνουμε υπόψη σε αυτό το ταξίδι; Το υλικό της Αρχιεπισκοπής Αθηνών/της Μητρόπολης/ της ενορίας/ της Αποστολικής Διακονίας/ των Χριστιανικών Αδελφοτήτων ή ιδιωτικών εκδόσεων, τους μαθητές/τις μαθήτριές μας, τον εαυτό μας, το κατηχητικό σχολείο μου και τις δυνατότητές της ενορίας (π.χ. υπολογιστές, πίνακας).

Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα

• Το «Τι» θα επιλέξουμε να διδάξουμε αλλά και το πώς θα διδάξουμε καθορίζεται αρχικά από τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα και τους ειδικούς στόχους. τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα είναι όσα καλούνται να πράττουν και να γνωρίζουν οι μαθητές/μαθήτριες κατά τη διάρκεια και μέχρι το τέλος ενός μαθήματος.
• Έτσι λοιπόν τίθενται οι προϋποθέσεις ώστε οι μαθητές/μαθήτριες να είναι σε θέση να αναζητούν στοιχεία, να ερευνούν, να στοχάζονται, να συζητούν, να κρίνουν, να θέτουν ερωτήσεις, να αξιολογούν αλλά και να εφαρμόζουν.
• Τα μαθησιακά αποτελέσματα σε κάθε μάθημα επιδιώκουν την απόκτηση γνώσεων, την ανάπτυξη δεξιοτήτων και την καλλιέργεια στάσεων.
• Αυτή άλλωστε είναι η ολιστική μάθηση που απευθύνεται σε όλον τον άνθρωπο, για να θυμηθούμε και τη θεολογία του προσώπου, και ταυτόχρονα επιθυμεί να τον καταστήσει ενεργό μέλος της Εκκλησίας αλλά και της κοινωνίας (Zizioulas, 1985).
• Για να γίνουν όλα αυτά κατανοητά, ας επιλέξουμε ως παράδειγμα την Παραβολή του Σπλαχνικού Σαμαρείτη (Λκ. 10:25-37).
• Στην παραβολή αυτή ο Ιησούς Χριστός φανερώνει ότι πλησίον γίνεται κανείς με τις πράξεις του και σε καμία περίπτωση η συγγενική σχέση ή η κοινή θρησκευτική πίστη και εθνική καταγωγή δεν κάνουν κάποιον κοντινό άνθρωπο. Αυτή η έννοια του κοντινού ανθρώπου που συμπαραστέκεται τον συνάνθρωπό του, ανεξάρτητα από το πόσο διαφορετικός είναι, αποτελεί βασικό τρόπο ζωής στις σύγχρονες πολυπολιτισμικές κοινωνίες.
• Πώς όμως όλα αυτά θα γίνουν μάθημα, δηλαδή με ποιους τρόπους θα συνδεθούν με βιωματικές δραστηριότητες, όπου τα παιδιά και οι νέοι δε θα είναι παθητικοί δέκτες αλλά πρωταγωνιστές, συμμετέχοντας στην εξερεύνηση και την οικειοποίηση της γνώσης;

5. Τεχνικές διδασκαλίας

• Το ζητούμενο λοιπόν είναι οι μαθητές/μαθήτριες να μην είναι παθητικοί δέκτες, ενός κατηχητή/μιας κατηχήτριας που μονολογεί ατελείωτα. Αυτό δε σημαίνει ότι απορρίπτεται ο διδακτικός μονόλογος, αλλά αξιοποιείται στοχευμένα και με μέτρο για να κινητοποιήσει το ενδιαφέρον ή να εξηγήσει ένα δύσκολο θέμα (Βασιλόπουλος, 2008).
• Στη σύγχρονη χριστιανική αγωγή και εκπαίδευση, ο κατηχητής/η κατηχήτρια καλείται να σχεδιάσει δραστηριότητες στις οποίες οι μαθητές/μαθήτριες ενεργούν, δραστηριοποιούνται και «μαθαίνουν πως να μαθαίνουν» με βάση τις εμπειρίες τους και τα ενδιαφέροντά τους (Περσελής, 2006). Ας μη λησμονούμε ότι μέσα στη ζωή της Εκκλησίας «Διαιρέσεις δέ χαρισμάτων εἰσίν, τὸ δὲ αὐτὸ πνεῦμα»· όπως «καὶ διαιρέσεις διακονιῶν εἰσιν, καὶ ὁ αὐτὸς κύριος.» (Α’ Κορ. 12: 4).
• Σε αυτή τη διαδικασία σημαντική κρίνεται η αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών της ομάδας, οι συζητήσεις στην ολομέλεια και η δημιουργική έκφραση σε ατομικό ή ομαδικό επίπεδο, με βάση θέματα που έχουν σχέση με τη χριστιανική πίστη αλλά μπορεί και να επεκτείνονται στον κοινωνικό χώρο και οπωσδήποτε στη ζωή των εκπαιδευομένων.
• Χρήσιμες είναι οι ακόλουθες τεχνικές διδασκαλίας που τις αναφέρω ομαδοποιημένες ανάλογα με τις επιδιώξεις σε μαθησιακό επίπεδο: 1) Άμεσης Διδασκαλίας (ιδεοθύελλα, αφηγήσεις κ.λπ.), 2) Ομαδοσυνεργασίας (Σκέψου- Συζήτησε-Μοιράσου), 3) Διαλόγου (αντιλογίες, έντεχνος συλλογισμός), 4) Επίλυσης προβλημάτων (έξι σκεπτόμενα καπέλα, μελέτη περίπτωσης κ.λπ.), 5) Παιχνιδιού/Δράσης (μετατροπή κειμένου σε τέχνη, εκπαιδευτικό δράμα), 6) Πρότζεκτ (γέφυρες μάθησης μέσω διαδικτύου, διαθεματικές προσεγγίσεις με συνέδριο κ.λπ.), 7) Αξιολόγησης (θετικό-αρνητικό, δελτίο εξόδου).
• Στη συνέχεια ακολουθούν κάποιες προτάσεις για την αξιοποίηση τεχνικών διδασκαλίας που ευνοούν την ενεργό μάθηση και τη συμμετοχή όλων των εκπαιδευομένων κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Οι τεχνικές αυτές ανάλογα με τα μαθησιακά αποτελέσματα, το διδακτικό υλικό και τις επιδιώξεις του μαθήματος μπορούν να αξιοποιηθούν ατομικά ή ομαδικά.

Επίλογος

• «Γεύσασθε καὶ ἴδετε ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος» (Ψλ. 33:9). Η Εκκλησία προσκαλεί κάθε άνθρωπο να συμμετάσχει στο ευχαριστιακό δείπνο του Κυρίου. Αυτό το δείπνο που τρεφόμαστε κάθε Κυριακή αλλά και σε κάθε θεία Λειτουργία, είναι πρώτα από όλα εμπειρία (γεύση) και έπειτα γνώση του Χριστού. «Ο σκοπός τελικά είναι οι χριστιανοί να μάθουν να ζουν για τον Χριστό και να ζουν ευχαριστιακά, στο Σώμα Του ως όλοι άνθρωποι, με σώμα και ψυχή, με νου και καρδιά» (Κουκουνάρας – Λιάγκης & Τριανταφυλλίδου-Μπαθρέλλου, 2018: 14). Σύμφωνα με τον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας Αναστάσιο, με αυτόν τον τρόπο βιώνουν τη λειτουργία μετά τη Λειτουργία, δηλαδή προεκτείνουν τη Λειτουργία μέσα στην καθημερινή ζωή για να μεταμορφωθεί ολόκληρη η ζωή σε μια λειτουργία (Γιαννουλάτος, 2015. Τσιρέβελος 2023).
• Αυτό άλλωστε επιδιώκει και η βιωματική μάθηση στη χριστιανική αγωγή. Θεμελιώνεται στην εμπειρία και τη ζωή της Εκκλησίας και αυτή την εμπειρία την προσφέρει απλόχερα στη ζωή των παιδιών και των νέων μέσα από εκπαιδευτικές δραστηριότητες ενεργούς συμμετοχής και αλληλεπίδρασης.
• Έτσι, η χριστιανική εκπαίδευση καλεί τα παιδιά και τους νέους σε εμπειρική ψηλάφηση της Σταυρικής Θυσίας και της Αναστάσεως του Χριστού, με βάση τα δικά τους βιώματα. Αυτές οι δράσεις αποτελούν το σύγχρονο «ἔρχου καὶ ἴδε» (Ιω. 1:46) προς κάθε άνθρωπο και την πρόσκληση για ένταξη στην οικογένεια του Χριστού (Tsirevelos, 2020).
• Η βιωματική εκπαιδευτική διαδικασία προάγει τη χριστιανική μαθητεία και μαρτυρία. Στοχεύει ώστε τα παιδιά και οι νέοι μέσα από τη δική τους αναζήτηση και εξερεύνηση να εμπιστευθούν τον Κύριο και να δηλώσουν, ότι αυτό που βιώνουν και για το οποίο μιλάνε και αισθάνονται, το έζησαν και με τη δική τους ζωή. Έτσι λοιπόν σαρκώνεται ο Λόγος του Θεού στη ζωή των παιδιών και των νέων.

Απόσπασμα από το 8ο Πανελλήνιο Συνέδριο Υπεύθυνων Ιερέων Νεότητας και Κατηχητών των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Δρ. Νικόλαος Τσιρέβελος,

Γιαννιτσά, 26/08/2024

Τίτλος κεντρικής εισήγησης: “Η κατήχηση του παρόντος και του μέλλοντος”. Η βιωματική εκπαιδευτική διαδικασία και τα οφέλη από την ενεργή συμμετοχή των παιδιών και των νέων σε αυτήν.

• ---

  4. Δραστηριότητες, παιχνίδια, κατασκευές, βίντεο προβολή,..

  ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΥΠΆΡΧΟΥΝ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΗΣ ΝΕΟΤΗΤΑΣ

  4.1. ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ & Α΄ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ (3-5 ΕΤΩΝ & Α΄, Β΄, Γ΄ Τάξη)

  Η μπάλα με τα ονόματα:  [Εσωτερικού & Εξωτερικού χώρου] 

  Ηλικία 3-7 ετών και πάνω.

  Υπολογιζόμενος χρόνος: 10 λεπτά.

  Παίκτες όλα τα παιδιά.

  Υλικά που χρειαζόμαστε: 1 μπάλα.

  Περιγραφή:

  •    Κάθονται τα παιδιά σε κύκλο και η κατηχήτρια-της πετά την μπάλα σε ένα- ένα παιδί και εκείνο που την πιάνει λέει το όνομά του και τι θα θέλει φέτος να κάνουμε στο κατηχητικό! Στη συνέχεια σηκώνεται στη μέση του κύκλου ένα παιδί π.χ. ο Ιωάννης και τα υπόλοιπα παιδιά  ένα-ένα του δίνουν οδηγίες όπως… ο Ιωάννης να πετάξει την μπάλα στον Χρήστο κ.τ.λ. Αυτό το παιχνίδι αρέσει πολύ στα παιδιά και τα βοηθάει να γνωριστούν, διασκεδάζοντας !!!

  Μάντεψε ποιος λείπει: [Εσωτερικού & Εξωτερικού χώρου] 

  Ηλικία 3-7 ετών και πάνω

  Υπολογιζόμενος χρόνος: 10 λεπτά

  Παίκτες όλα τα παιδιά

  Υλικά που χρειαζόμαστε: 1 μεγάλο πανί (φόδρα), 1 ντέφι ή μουσική

  Περιγραφή:

  •     Όσο παίζει η μουσική ή το ντέφι τα παιδιά τρέχουν διάσπαρτα στον χώρο! Μόλις σταματήσει η μουσική τα παιδιά κάθονται στο πάτωμα και κλείνουν τα μάτια τους με τα χέρια! Τότε ο κατηχητής σκεπάζει ένα παιδί τελείως με την φόδρα και με το 1,2,3 όλοι ανοίγουν τα μάτια και ψάχνουν να βρουν ποιος λείπει!!! Το παιχνίδι συνεχίζεται και στο τέλος ο κατηχητής μπορεί να κρύψει ακόμα και τον ίδιο του τον εαυτό κάτι που διασκεδάζει πολύ τα παιδιά αφού με τίποτα δε θα το περιμένουν!!!

  Με λένε … και μου αρέσει…:  [Εσωτ. & Εξωτ. χώρου] 

  Ηλικία 9 ετών και πάνω

  Υπολογιζόμενος χρόνος: 10-15 λεπτά

  Παίκτες όλη η ομάδα

  Υλικά που χρειαζόμαστε: 1 αντικείμενο (μπαλάκι, κουκλάκι, κοχύλι…)

  Περιγραφή:

  • Τα παιδιά και ο κατηχητής πιάνονται χέρι-χέρι τυχαία και σχηματίζουν έναν κύκλο. Αφήνουν τα χέρια ελεύθερα.
  • Ο κατηχητής κρατάει το αντικείμενο και συστήνεται ως εξής: «Με λένε … και μου αρέσει… » (Το τι μας αρέσει μπορεί να είναι οτιδήποτε ή να περιοριστεί σε κάτι πιο συγκεκριμένο π.χ. χρώμα, άθλημα, φαγητό, χόμπι…)
  • Έπειτα δίνει το αντικείμενο στο διπλανό του παιδί το οποίο συστήνεται με τον ίδιο τρόπο. Αυτό συνεχίζεται μέχρι να συστηθούν όλα τα παιδιά.
  • (Προαιρετική δραστηριότητα) Τώρα ο κατηχητής επιλέγει ένα παιδί, του δίνει το αντικείμενο λέγοντας: «Σε λένε… και σου αρέσει…» και επιστρέφει στη θέση του. Το παιδί κάνει το ίδιο και αυτό συνεχίζεται με όλα τα παιδιά.
  • Εναλλακτικά μπορούμε να παίξουμε «Με λένε … και δε μου αρέσει …».

  Καλωσήλθες! Καλωσήλθες!: [Εσωτ. & Εξωτ. χώρου] 

  Ηλικία 9 ετών και πάνω

  Υπολογιζόμενος χρόνος: 8-10 λεπτά

  Παίκτες όλη η ομάδα

  Υλικά που χρειαζόμαστε: Ορχηστρική μουσική

  Περιγραφή:

  • Τα παιδιά και ο κατηχητής πιάνονται χέρι-χέρι τυχαία και σχηματίζουν έναν κύκλο. Αφήνουν τα χέρια ελεύθερα.
  • Με την έναρξη της μουσικής χαλούν τον κύκλο και κινούνται ελεύθερα μέσα στον χώρο χωρίς να ακουμπάει ο ένας τον άλλον.
  • Όταν σταματήσει η μουσική καλωσορίζουν με χειραψία όσους περισσότερους μπορούν λέγοντας «Καλωσήλθες!» μέχρι να ξαναρχίσει η μουσική.
  • Αυτό επαναλαμβάνεται όσες φορές κρίνει ο κατηχητής ότι χρειάζεται.

  ---

  4.3. ΜΕΣΟΥ & ΑΝΩΤΕΡΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ (Γυμνασίου – Λυκείου)

  ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ ΛΥΚΕΙΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ ΤΗΣ ΝΕΟΤΗΤΑΣ

  Άκουσε τον ήχο μου: [Εσωτ. & Εξωτ. χώρου] 

  Ηλικία 12 ετών και πάνω

  Υπολογιζόμενος χρόνος: 20 λεπτά

  Παίκτες όλα τα παιδιά

  Υλικά που χρειαζόμαστε: … …..

    Περιγραφή:

  • Τα παιδιά γίνονται ζευγάρια.
  • Το ένα έχει κλειστά μάτια ενώ το άλλο κρατά στα χέρια του ένα μουσικό όργανο ή παράγει κάποιον ήχο με τα χέρια ή το στόμα.
  • Το παιδί με τα κλειστά μάτια ακολουθεί τη διαδρομή που χαράζει το ζευγάρι του ακολουθώντας τον ήχο.
  • Το παιχνίδι παίζεται στην αρχή με ένα ζευγάρι και τα υπόλοιπα παιδιά κάθονται στον κύκλο. Όταν εξοικειωθούν μπορεί να μπει και ένα δεύτερο ζευγάρι και σιγά σιγά τα ζευγάρια να αυξηθούν.
  • Σημαντικό είναι να συμφωνήσουμε ότι τα ζευγάρια μεταξύ τους έχουν διαφορετικούς ήχους.

  Καθρέφτης: [Εσωτ. & Εξωτ. χώρου] 

  Ηλικία 12 ετών και πάνω

  Υπολογιζόμενος χρόνος: 20 λεπτά

  Παίκτες όλα τα παιδιά

  Υλικά που χρειαζόμαστε: … …..

    Περιγραφή:

  • Σε ζευγάρι τα παιδιά κάνουν κινήσεις και το ένα πρέπει να αναπαράγει κατοπτρικά το άλλο.
  • Ξεκινήστε κάνοντας η ίδιοι τον καθρέφτη και στη συνέχεια βάλτε τα παιδιά σε ζευγάρια αφού βεβαιωθείτε ότι το καθένα έχει την παρέα του.
  • Ρωτήστε τα παιδιά πώς ένιωσαν κάνοντας την άσκηση. Παραλλαγή: Μπορεί να παιχτεί έχοντας σαν καθρέφτη μια μικρή ομάδα, έναν μόνο του ή μια άλλη ομάδα.

  ΠΡΟΣΟΧΗ: Επίσης για το Γυμνάσιο και Λύκειο μπορούμε να παίξουμε και τα παιχνίδια του κατώτερου κατηχητικού διότι μέσω αυτών μπορούμε να μάθουμε τις προτιμήσεις των παιδιών οι οποίες θα μας διευκολύνουν στο έργο μας.

  Καλή κι ευλογημένη ιεραποστολική Χρονιά!