Έναρξη μαθημάτων 2025-´26 (Βασικές αρχές – Παιδιά Δημοτικού)

ΔΟΜΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗΣ ΣΤΙΣ ΣΥΝΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ 

– ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ –1. ΠΡΟΣΕΥΧΗ – ΕΝΑΡΞΗ 2. ΘΕΜΑ 2.1  ΣΥΝΤΟΜΗ ΔΙΔΑΧΗ 2.2 ΣΤΟΧΟΣ (Δηλ. τι θέλω να μάθουν τα παιδιά) 3. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ – ΑΦΟΡΜΕΣ για ΣΥΖΗΤΗΣΗ 4. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ, ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ…5. Μικρή κοινή δράση 6. ΠΡΟΣΕΥΧΗ – ΛΗΞΗ

Σταθερά στοιχεία κάθε συνάντησης

• Προσευχή στην αρχή και στο τέλος (απλή, σύντομη, με τα παιδιά να συμμετέχουν).
• Σύντομη διδαχή (5–10 λεπτά, με εικόνες, ιστορίες, παραβολές).
• Συζήτηση / ερωτήσεις (να δώσουν τα ίδια τα παιδιά παραδείγματα από τη ζωή τους).
• Παιχνίδι ή δημιουργική δραστηριότητα (π.χ. χειροτεχνία, παντομίμα, τραγούδι, κουίζ).
• Μικρή κοινή δράση (π.χ. να ζωγραφίσουν όλοι κάτι για το θέμα, να φτιάξουν ένα δέντρο προσευχής στον τοίχο, να ανάψουν το καντηλάκι του κατηχητικού ή και το θυμίαμα ακόμη).
• Τα μαθήματα γίνονται στον Ιερό Ναό, για να συνηθίζουν τα παιδιά τον ιερό χώρο, ή σε παρακείμενη αίθουσα, αν δεν μπορούμε στο ναό.
• Το βοήθημα της κατήχησης έχει δημιουργηθεί και δίνει περισσότερα εφόδια από ότι χρειάζεται ένας κατηχητής στην μία ώρα που έχει στη διάθεσή του, έτσι ώστε να υπάρχει και η επιλογή για κάτι περισσότερο από τα αναγκαία για μια ώρα κατήχησης ή παιχνιδιού.
• Η διήγηση, πολλές φορές, σε κάθε βαθμίδα είναι η ίδια, διαφέρει όμως ο στόχος και η διαπραγμάτευση του θέματος που είναι ανάλογη με την ηλικία των παιδιών.

2. ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ:

α. Αγιασμός. (Να ειδοποιήσουμε τον εφημέριο για τονα αγιασμό)

1. Καλωσόρισμα & προσευχή (απλό «Πάτερ ημών» + τραγούδι αν έχεις).

2. Παιχνίδι γνωριμίας (π.χ. «Πες το όνομά σου και κάτι που σου αρέσει», μπάλα που περνάει από χέρι σε χέρι και λέει τις εντυπώσεις του.).

3. Συζήτηση – εισαγωγή: Μικρή κουβέντα για το «Γιατί ερχόμαστε στο κατηχητικό;» (να πουν τα παιδιά τις δικές τους ιδέες).

4. Δραστηριότητα δημιουργική: φτιάξτε όλοι μαζί μια «αφίσα κατηχητικού» με ζωγραφιές/λέξεις («Η χαρά μας», «Η παρέα μας»).

5. Κλείσιμο με προσευχή & κέρασμα (κάτι γλυκό, απλό, ώστε να μείνει μια ζεστή γεύση).

3. Γενικές Συμβουλές

• Σταθερότητα: ίδια μέρα, ίδια ώρα, ίδια δομή. Τα παιδιά νιώθουν ασφάλεια.

• Συμμετοχή: άφηνε να μιλούν τα παιδιά, όχι μόνο εσύ.

• Οπτικοποίηση: εικόνες, αντικείμενα, μικρά βίντεο, ιστορίες με παραβολές.

• Χαρά: τραγούδια, παιχνίδια, δραστηριότητες με κίνηση.

• Εκπλήξεις: πού και πού, κάνε κάτι διαφορετικό (προβολή μικρού βίντεο, βόλτα στον ναό, επίσκεψη σε γέροντα).

• Σχέση: το πιο δυνατό «μάθημα» είναι η σχέση που θα αναπτυχθεί με σένα και μεταξύ τους.

4. Η οργάνωση της ομάδας μας

Οι παρακάτω προτάσεις πραγματοποιούνται ανάλογα με τις βαθμίδες που διδάσκουμε.

• Αρχικά έχουμε ειδοποιήσει τον εφημέριο του Ναού για να κάνουμε αγιασμό.

• Επιβεβαιώνουμε την ώρα που θα γίνεται η συνάντηση.

• Στην πρώτη αυτή συνάντηση καλό θα είναι να οργανωθούμε ως ομάδα. Εξηγούμε ότι όλοι είμαστε μια παρέα («παιδική συντροφιά»), που κινούμαστε μέσα στην φιλόξενη αγκαλιά της Εκκλησίας, για να χαιρόμαστε όλα τα παιδιά του Χριστού μαζί, σαν αδέρφια για να μαθαίνουμε τις αλήθειες της Πίστης μας και τον τρόπο ζωής που μας παρουσίασε ο Χριστός και μας καλεί ελεύθερα να ακολουθήσουμε. Όλα αυτά θα γίνουν με ευχάριστες δραστηριότητες στη διάρκεια των συναντήσεων. Επειδή ακριβώς είμαστε μια ομάδα όλοι πρέπει να βοηθήσουν για να λειτουργήσει σωστά.

• Γι’ αυτό συντάσσουμε το «συμβόλαιο» της ομάδας, δηλ. κανόνες συμπεριφοράς που θα τους συμφωνήσουμε όλοι μαζί. Ο καθένας προτείνει κάτι. Αν συμφωνούν όλοι, το καταγράφουμε και υποσχόμαστε ότι θα το τηρούμε. (Παραδείγματα: Δεν τρώμε, Ερχόμαστε στην ώρα μας, Δεν διακόπτουμε ή δεν κοροϊδεύουμε τον άλλον που μιλάει).

• Ακόμη, καθένας θα αναλάβει να κάνει κάτι, δηλ. θα μοιράσουμε στα παιδιά υπευθυνότητες/αρμοδιότητες, που θα αλλάξουν μετά από λίγο καιρό. Έτσι να συμφωνήσουμε ποιοι θα είναι υπεύθυνοι για τα κεράσματα, τους φακέλους, την καθαριότητα, τη βιβλιοθήκη κ.λπ.. Γράφουμε σε χαρτί τα ονόματα και το αναρτούμε στον πίνακα ανακοινώσεων της ομάδας μας.

• Στο τέλος, μοιράζουμε τους φακέλους ή βιβλιαράκια (άν έχουμε φυσικά φακέλους ή βιβλιαράκια). Κάθε παιδί παίρνει τον δικό του και γράφει το όνομα του απ’ έξω. Εξηγούμε τη χρησιμότητα τους. Βάζουν μέσα το φυλλάδιο της πρώτης συνάντησης.

• Το παιδί που ανέλαβε υπεύθυνος για τους φακέλους τους μαζεύει και τους φυλάει σε συγκεκριμένο χώρο, ράφι κλπ. Μην παραλείψετε να ετοιμάσετε ένα εορτολόγιο της ομάδας σας, ώστε να θυμάστε πότε γιορτάζει το κάθε παιδί. Μια επίσκεψη στο σπίτι και ένα συμβολικό δώρο θα δώσει μεγάλη χαρά στο ίδιο και στην οικογένεια του.

• Αν έχουμε μια ψηφιακή ένα καλό κινητό μπορούμε να τραβήξουμε φωτογραφίες των παιδιών, με τις οποίες θα φτιάξουμε την επόμενη φορά μια αφίσα /κολάζ (σε χαρτόνι χρωματιστό), την οποία θα κολλήσουμε στο χώρο μας. Μπορεί να απεικονίζει π.χ. «το δέντρο της ομάδας μας» ή τον κύκλο της ομάδας κλπ.
  

  ---

Η βιωματική μάθηση στη Χριστιανική Αγωγή και Εκπαίδευση

• Τα τελευταία υπάρχουν στον χώρο της μάθησης κάποιες μέθοδοι οι οποίες καλό είναι να τις έχουμε υπόψη μας για ότι αφορά τον τρόπο διδασκαλίας το «τι» θα πω ή τι θέλω να πω και το «πώς» θα το πω, εννοώντας τον τρόπο που πρέπει να χρησιμοποιήσω έτσι ώστε να μεταδώσω μια γνώση ή εμπειρία ιδιαίτερα στα νέα παιδιά.
• Σε αυτή τη διαδικασία μάθησης ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στη λεγόμενη βιωματική μέθοδο, όπως την έχει περιγράψει ο David Kolb (1984) και αφορά τα 4 βασικά βήματα μετάδοσης μιας νέας πληροφορίας.Αυτά τα 4 βήματα είναι τα εξής:
  η προετοιμασία για δράση () (το γνωστό ή οικείο),
  η συμμετοχή και
  η επεξεργασία σε βάθος της εμπειρίας και
  στο τέλος η θεωρητικοποίηση. Σύμφωνα με τους Kalantzis και Cope (2013), οι διαδικασίες της γνώσης περιλαμβάνουν:
  1. το βίωμα του γνωστού,
  2. ακολουθεί η νοηματοδότηση (τι νόημα δίνω στο βίωμα αυτό) με βάση τη θρησκευτική γνώση,
  3. η ανάλυση σε βάθος της θρησκευτικής έννοιας
  4. και τέλος η πρακτική εφαρμογή των παραπάνω.

  ---

Επίλογος

• «Γεύσασθε καὶ ἴδετε ὅτι χρηστὸς ὁ Κύριος» (Ψλ. 33:9). Η Εκκλησία προσκαλεί κάθε άνθρωπο να συμμετάσχει στο ευχαριστιακό δείπνο του Κυρίου. Αυτό το δείπνο που τρεφόμαστε κάθε Κυριακή αλλά και σε κάθε θεία Λειτουργία, είναι πρώτα από όλα εμπειρία (γεύση) και έπειτα γνώση του Χριστού. «Ο σκοπός τελικά είναι οι χριστιανοί να μάθουν να ζουν για τον Χριστό και να ζουν ευχαριστιακά, στο Σώμα Του ως όλοι άνθρωποι, με σώμα και ψυχή, με νου και καρδιά» (Κουκουνάρας – Λιάγκης & Τριανταφυλλίδου-Μπαθρέλλου, 2018: 14). Σύμφωνα με τον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας κυρό Αναστάσιο, με αυτόν τον τρόπο βιώνουν τη λειτουργία μετά τη Λειτουργία, δηλαδή προεκτείνουν τη Λειτουργία μέσα στην καθημερινή ζωή για να μεταμορφωθεί ολόκληρη η ζωή σε μια λειτουργία (Γιαννουλάτος, 2015. Τσιρέβελος 2023).
• Αυτό άλλωστε επιδιώκει και η βιωματική μάθηση στη χριστιανική αγωγή. Θεμελιώνεται στην εμπειρία και τη ζωή της Εκκλησίας και αυτή την εμπειρία την προσφέρει απλόχερα στη ζωή των παιδιών και των νέων μέσα από εκπαιδευτικές δραστηριότητες ενεργούς συμμετοχής και αλληλεπίδρασης.
• Έτσι, η χριστιανική εκπαίδευση καλεί τα παιδιά και τους νέους σε εμπειρική ψηλάφηση της Σταυρικής Θυσίας και της Αναστάσεως του Χριστού, με βάση τα δικά τους βιώματα. Αυτές οι δράσεις αποτελούν το σύγχρονο «ἔρχου καὶ ἴδε» (Ιω. 1:46) προς κάθε άνθρωπο και την πρόσκληση για ένταξη στην οικογένεια του Χριστού (Tsirevelos, 2020).
• Η βιωματική εκπαιδευτική διαδικασία προάγει τη χριστιανική μαθητεία και μαρτυρία. Στοχεύει ώστε τα παιδιά και οι νέοι μέσα από τη δική τους αναζήτηση και εξερεύνηση να εμπιστευθούν τον Κύριο και να δηλώσουν, ότι αυτό που βιώνουν και για το οποίο μιλάνε και αισθάνονται, το έζησαν και με τη δική τους ζωή. Έτσι λοιπόν σαρκώνεται ο Λόγος του Θεού στη ζωή των παιδιών και των νέων.

Απόσπασμα από το 8ο Πανελλήνιο Συνέδριο Υπεύθυνων Ιερέων Νεότητας και Κατηχητών των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Ελλάδος. Δρ. Νικόλαος Τσιρέβελος, Γιαννιτσά, 26/08/2024

Τίτλος κεντρικής εισήγησης: “Η κατήχηση του παρόντος και του μέλλοντος”. Η βιωματική εκπαιδευτική διαδικασία και τα οφέλη από την ενεργή συμμετοχή των παιδιών και των νέων σε αυτήν.

• ---

  4. Δραστηριότητες, παιχνίδια, κατασκευές, βίντεο προβολή,..

  ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΥΠΆΡΧΟΥΝ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΗΣ ΝΕΟΤΗΤΑΣ

  4.1. ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ & Α΄ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ (3-5 ΕΤΩΝ & Α΄, Β΄, Γ΄ Τάξη)

  Η μπάλα με τα ονόματα:  [Εσωτερικού & Εξωτερικού χώρου] 

  Ηλικία 3-7 ετών και πάνω.

  Υπολογιζόμενος χρόνος: 10 λεπτά.

  Παίκτες όλα τα παιδιά.

  Υλικά που χρειαζόμαστε: 1 μπάλα.

  Περιγραφή:

  •    Κάθονται τα παιδιά σε κύκλο και η κατηχήτρια-της πετά την μπάλα σε ένα- ένα παιδί και εκείνο που την πιάνει λέει το όνομά του και τι θα θέλει φέτος να κάνουμε στο κατηχητικό! Στη συνέχεια σηκώνεται στη μέση του κύκλου ένα παιδί π.χ. ο Ιωάννης και τα υπόλοιπα παιδιά  ένα-ένα του δίνουν οδηγίες όπως… ο Ιωάννης να πετάξει την μπάλα στον Χρήστο κ.τ.λ. Αυτό το παιχνίδι αρέσει πολύ στα παιδιά και τα βοηθάει να γνωριστούν, διασκεδάζοντας !!!

  Μάντεψε ποιος λείπει: [Εσωτερικού & Εξωτερικού χώρου] 

  Ηλικία 3-7 ετών και πάνω

  Υπολογιζόμενος χρόνος: 10 λεπτά

  Παίκτες όλα τα παιδιά

  Υλικά που χρειαζόμαστε: 1 μεγάλο πανί (φόδρα), 1 ντέφι ή μουσική

  Περιγραφή:

  •     Όσο παίζει η μουσική ή το ντέφι τα παιδιά τρέχουν διάσπαρτα στον χώρο! Μόλις σταματήσει η μουσική τα παιδιά κάθονται στο πάτωμα και κλείνουν τα μάτια τους με τα χέρια! Τότε ο κατηχητής σκεπάζει ένα παιδί τελείως με την φόδρα και με το 1,2,3 όλοι ανοίγουν τα μάτια και ψάχνουν να βρουν ποιος λείπει!!! Το παιχνίδι συνεχίζεται και στο τέλος ο κατηχητής μπορεί να κρύψει ακόμα και τον ίδιο του τον εαυτό κάτι που διασκεδάζει πολύ τα παιδιά αφού με τίποτα δε θα το περιμένουν!!!

  Με λένε … και μου αρέσει…:  [Εσωτ. & Εξωτ. χώρου] 

  Ηλικία 9 ετών και πάνω

  Υπολογιζόμενος χρόνος: 10-15 λεπτά

  Παίκτες όλη η ομάδα

  Υλικά που χρειαζόμαστε: 1 αντικείμενο (μπαλάκι, κουκλάκι, κοχύλι…)

  Περιγραφή:

  • Τα παιδιά και ο κατηχητής πιάνονται χέρι-χέρι τυχαία και σχηματίζουν έναν κύκλο. Αφήνουν τα χέρια ελεύθερα.
  • Ο κατηχητής κρατάει το αντικείμενο και συστήνεται ως εξής: «Με λένε … και μου αρέσει… » (Το τι μας αρέσει μπορεί να είναι οτιδήποτε ή να περιοριστεί σε κάτι πιο συγκεκριμένο π.χ. χρώμα, άθλημα, φαγητό, χόμπι…)
  • Έπειτα δίνει το αντικείμενο στο διπλανό του παιδί το οποίο συστήνεται με τον ίδιο τρόπο. Αυτό συνεχίζεται μέχρι να συστηθούν όλα τα παιδιά.
  • (Προαιρετική δραστηριότητα) Τώρα ο κατηχητής επιλέγει ένα παιδί, του δίνει το αντικείμενο λέγοντας: «Σε λένε… και σου αρέσει…» και επιστρέφει στη θέση του. Το παιδί κάνει το ίδιο και αυτό συνεχίζεται με όλα τα παιδιά.
  • Εναλλακτικά μπορούμε να παίξουμε «Με λένε … και δε μου αρέσει …».

  Καλωσήλθες! Καλωσήλθες!: [Εσωτ. & Εξωτ. χώρου] 

  Ηλικία 9 ετών και πάνω

  Υπολογιζόμενος χρόνος: 8-10 λεπτά

  Παίκτες όλη η ομάδα

  Υλικά που χρειαζόμαστε: Ορχηστρική μουσική

  Περιγραφή:

  • Τα παιδιά και ο κατηχητής πιάνονται χέρι-χέρι τυχαία και σχηματίζουν έναν κύκλο. Αφήνουν τα χέρια ελεύθερα.
  • Με την έναρξη της μουσικής χαλούν τον κύκλο και κινούνται ελεύθερα μέσα στον χώρο χωρίς να ακουμπάει ο ένας τον άλλον.
  • Όταν σταματήσει η μουσική καλωσορίζουν με χειραψία όσους περισσότερους μπορούν λέγοντας «Καλωσήλθες!» μέχρι να ξαναρχίσει η μουσική.
  • Αυτό επαναλαμβάνεται όσες φορές κρίνει ο κατηχητής ότι χρειάζεται.

  ---