Θέμα 3.3 Πιστεύω στον Θεό

Δομή της κάθε συνάντησης

• Για να κρατάς ρυθμό και να μη μοιάζει “μάθημα σχολείου”:

1. Προσευχή (1-3᾽) – απλή, ζεστή, και αν είναι δυνατόν όλοι μαζί (Βασιλεύ Ουράνιε…., Πάτερ Ημών).
2. Παιχνίδι ή Ανακοινώσεις σε στυλ ερωτήσεων (10´) – ειδικά στην αρχή βοηθά να “σπάσει ο πάγος”. π.Χ: Πώς περάσατε την Εβδομάδα;
3. Θέμα συζἠτησης (20´–25´το πολύ) – μικρή εισήγηση (μονὀλογος) πάνω σε μια ερώτηση/πρόβλημα/θέμα πίστης, με διάλογο.
4. Συζήτηση – Ίσως πάνω στο μάθημα ή κάτι άλλο π.χ. εργασία σε ομάδες, δημιουργία αφίσας, φωτο με polaroid και ανάρτηση στον πίνακα ανακοινώσεων
5. Δραστηριότητα – Παιχνίδι (30+´) – (π.χ. εσωτερικό πρωτάθλημα ή κάτι που να έχει και συναγωνισμό)
6. Κλείσιμο (5´) – μικρή κατακλείδα, προσευχή, ίσως και ένα μικρό “challenge” για την εβδομάδα. π.χ. κουίζ ερωτἠσεων με μικρό δώρο.
   

   ---

Στόχοι του Κατηχητικού

1. Πνευματικοί: γνωριμία με τον Χριστό, εμβάθυνση στην πίστη, συμμετοχή στη Λατρεία.
2. Παιδαγωγικοί: καλλιέργεια χαρακτήρα, ευθύνης, συνεργασίας.
3. Ψυχαγωγικοί: με παιχνίδια, εκδρομές, τουρνουά, θεατρικό, μουσική βραδιά, προβολή ταινίας με συζήτηση.
4. Κοινωνικοί: να νιώσουν ομάδα, οικογένεια της ενορίας και εν γένει της Εκκλησίας.
5. Πολιτιστικοί: επαφή με παράδοση, μουσική, τέχνη, δημιουργία.
   

   ---

Μέθοδοι – Τι τραβάει τους εφήβους

1. Οπτικοακουστικά: βίντεο, εικόνες, μουσική, μικρά podcasts.
2. Διάλογος: όχι μονόλογος. Κάνε ερωτήσεις, άσε να ακουστούν.
3. Δράσεις: Θεατρικά, δημιουργία βίντεο Ιnsta – TikTok με μήνυμα, αφίσες, κατασκευές.
4. Πρωταθλήματα: Εσωτερικά, όπως Playstation, Μίνι ποδόσφαιρο ή Μπάσκετ σε εξωτερικό χώρο του κατηχητικού.
5. Κοινωνική προσφορά: επίσκεψη σε χώρους φιλοξενίας παιδιών, γηροκομείο, φυλακές Μαλανδρίνου ή Άμφισσας, συλλογή τροφίμων.
   

   ---

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ:

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ – Πιστεύω στον Θεό

1. ΤΙ ΘΑ ΠΕΙ ΠΙΣΤΕΥΩ ΣΤΟΝ ΘΕΟ;

Πρωτίστως να πούμε πως το ρήμα πιστεύω σημαίνει πως δέχομαι κάτι ως αληθινό, ως ορθό, κάτι που πραγματικά ισχύει. Όταν λοιπόν πιστεύω κάτι, δεν χρειάζομαι περαιτέρω αποδείξεις για να μου ενισχύσουν αυτή την πεποίθησή μου. Μπορούμε βέβαια να δώσουμε πολλές σημασίες στο ρήμα αυτό, αλλά θα περιοριστούμε σε δύο βασικές έννοιες.

Σύμφωνα με την πρώτη, «πιστεύω στον Θεό» σημαίνει ότι αποδέχομαι την ύπαρξη του Θεού. Σε αυτή την περίπτωση αναφερόμαστε στην πίστη της λογικής, στην διανοητική πίστη.

Σύμφωνα με τη δεύτερη σημασία, «πιστεύω στον Θεό» σημαίνει και ότι εμπιστεύομαι τη ζωή μου σ’ Αυτόν. Εδώ έχουμε την υπαρξιακή πίστη, την πίστη δηλαδή ως τρόπο ζωής. Ο Θεός δίνει νόημα σε κάθε στιγμή της ζωής μου και γι’ αυτό προσπαθώ πάντοτε να ζω σύμφωνα με το θέλημά Του. Η διαφορά μεταξύ των δύο ερμηνειών είναι ουσιώδης και η μία δεν προϋποθέτει την άλλη. Δηλαδή αρκετός κόσμος πιστεύει στην ύπαρξη του Θεού ως ανώτερου όντος, όμως δεν τον ενδιαφέρει να αναπτύξει μια σχέση μαζί Του, δεν καταβάλλει καμιά προσπάθεια να Τον γνωρίσει.

Η αλήθεια περί του Θεού είναι υπέρλογη όχι όμως παράλογη. Τα πανεπιστημιακά μαθηματικά π.χ. που είναι πάνω από τη λογική του μαθητή του Γυμνασίου, δεν είναι παράλογα, αλλά λογικότατα. Αν ο Θεός περιοριζόταν στις ανθρώπινες αισθήσεις και στην ανθρώπινη λογική, τότε δεν θα ήταν Θεός, αλλά ένα φυσικό ον. Ο Θεός δεν είναι μία απρόσωπη δύναμη, αλλά προσωπικός Θεός με λογική, συναίσθημα και ελεύθερη θέληση, τον γνωρίζουμε, όσο μας αποκαλύπτεται μόνος Του. Η πίστη στον Θεό είναι μία έμφυτη λειτουργία, είναι μία λογική και υπαρξιακή ανάγκη.

Η παραδοχή της ύπαρξης του Θεού δεν φτάνει από μόνη της ώστε να μας δώσει χαρά, ελπίδα και υπαρξιακό νόημα. Και ο διάβολος πιστεύει στην ύπαρξη του Θεού, αφού κάποτε ήταν άγγελος Κυρίου. Η πίστη με την θεολογική όμως έννοια σημαίνει πάνω από όλες τις άλλες έννοιες, εμπιστοσύνη. «Πιστεύω στον Θεό» σημαίνει ότι Τον εμπιστεύομαι, ακόμα κι αν γίνονται όλα αντίθετα απ΄ότι περιμένω, Τον εμπιστεύομαι ακόμα κι αν σιωπά.

2. ΜΗΠΩΣ ΙΣΧΥΕΙ ΤΟ «ΠΙΣΤΕΥΕ ΚΑΙ ΜΗ ΕΡΕΥΝΑ»;

Πρώτος σχολιασμός: «Πίστευε, (ακόμα) και μη ερεύνα»

Η φράση αυτή, όπως συνήθως χρησιμοποιείται, δεν ανήκει στην Αγία Γραφή ούτε στους Πατέρες της Εκκλησίας· πρόκειται για παρερμηνεία που εμφανίστηκε μεταγενέστερα, συχνά από ανθρώπους που ήθελαν να παρουσιάσουν την Εκκλησία ως αντίθετη προς την έρευνα ή τη λογική.

Η Ορθόδοξη Παράδοση όμως ουδέποτε δίδαξε τυφλή πίστη. Ο άγιος Πέτρος γράφει: «ἕτοιμοι ἀεὶ πρὸς ἀπολογίαν παντὶ τῷ αἰτοῦντι ὑμᾶς λόγον περὶ τῆς ἐν ὑμῖν ἐλπίδος» (Α΄ Πέτρ. 3,15). Δηλαδή, ο χριστιανός καλείται να γνωρίζει γιατί πιστεύει, να έχει λογική αιτιολόγηση της ελπίδας του.

Ο Μέγας Βασίλειος επίσης λέγει: «Οὐκ ἀρκεί τὸ πιστεύειν, ἀλλὰ καὶ τὸ εὑρίσκειν διὰ λόγου τὴν πίστιν» (Επιστολή 233).  Άρα, η πίστη δεν αναιρεί την έρευνα, αλλά τη φωτίζει. Η πίστη είναι το θεμέλιο· η έρευνα, το οικοδόμημα. Αν ερευνά κανείς χωρίς πίστη, κινδυνεύει να πλανηθεί από τον εγωισμό· αν πιστεύει χωρίς καθόλου διάκριση, κινδυνεύει να παραμείνει νηπιώδης στην πνευματική ζωή.

Δεύτερος σχολιασμός: «Πίστευε και μη, (ακόμα) ερεύνησε»

Αυτή η ανάγνωση μετατρέπει το νόημα ριζικά. Θα σήμαινε: είτε πιστεύεις είτε όχι, να ερευνάς. Κι εδώ υπάρχει κάτι θετικό: ο άνθρωπος έχει χρέος να αναζητά την αλήθεια. Ο ίδιος ο Χριστός λέει: «Ζητεῖτε καὶ εὑρήσετε» (Ματθ. 7,7). Η αναζήτηση της αλήθειας, εφόσον είναι ειλικρινής και ταπεινή, οδηγεί τελικά στην πίστη. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος διδάσκει: «Ἡ ἔρευνα, ὅταν γίνηται μετ’ εὐλαβείας, ἄγει εἰς πίστιν· ἡ δὲ περιέργεια, ἄγει εἰς ἀπιστίαν.» Άρα, η έρευνα είναι ευλογημένη, αρκεί να γίνεται όχι με πνεύμα αμφισβήτησης ή υπερηφάνειας, αλλά με δίψα για την αλήθεια και με προσευχή να μας φωτίσει ο Θεός.

Πνευματική σημασία:
Αυτός που ερευνά με καθαρή καρδιά, θα οδηγηθεί στη γνώση του Θεού. Ο Θεός δεν φοβάται την έρευνα· είναι η ίδια η Αλήθεια.

3. ΔΥΣΚΟΛΕΥΟΜΑΙ ΝΑ ΠΙΣΤΕΥΩ ΣΤΟΝ ΘΕΟ, ΑΦΟΥ ΔΕΝ ΤΟΝ ΒΛΕΠΩ;;;

Η απάντηση θα δοθεί μέσω μιας ερώτησης. Πόσα και πόσα πνευματικά πράγματα όπως η αγάπη, η ευγνωμοσύνη κ.τ.λ. και πόσα υλικά πράγματα όπως ο αέρας δεν τα βλέπεις αλλά πιστεύεις ότι υπάρχουν? Γιατί λοιπόν αυτά πιστεύεις ότι υπάρχουν? Γιατί τα αισθάνεσαι.

Δεν χρειάζεται να τα δεις, αφού τα βιώνεις, τα νιώθεις. Και τους προπαππούδες σου δεν τους γνώρισες αλλά είσαι σίγουρος γι΄αυτούς από τις διηγήσεις της γιαγιάς σου για παράδειγμα. Έτσι και με τον Θεό, ενώ δεν τον βλέπουμε, πιστεύουμε στα λόγια των μαθητών του Χριστού, που τον είδαν και θυσιάστηκαν γι’ Αυτόν. Αυτή η πίστη κατόπιν με την πνευματική ζωή γίνεται βεβαιότητα.

Επίσης είναι λογικό να δεχθούμε ότι ο πολύπλοκος και πανέμορφος κόσμος πρέπει να έχει κάποιο πάνσοφο και πανίσχυρο Δημιουργό. Ο ίδιος ο άνθρωπος δεν μπορεί ενώ δεν υπήρχε τίποτα, ξαφνικά να φύτρωσε. Όταν αναζητούμε τον Θεό και αγωνιζόμαστε συγχρόνως για το καλό, θα αισθανθούμε έμμεσα την παρουσία Του και θα νιώσουμε πνευματικά βιώματα ουράνιας χαράς και αγαλλιάσεως. Αυτό που έχει σημασία δεν είναι να δούμε τον Θεό, αφού αυτό δεν θα μπορέσει να γίνει ποτέ με τα ανθρώπινα μάτια μας, («τον Θεό κανείς δεν τον είδε ποτέ» (Ιωάν. 1,18 και Α ́ Ιωάν. 4,12), αλλά ηεμπειρία του Θεού. Οι αγιαζόμενοι χριστιανοί έχουν πνευματικά βιώματα της παρουσίας και της αγάπης του Θεού.

4. ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΚΑΙ ΣΕ ΜΑΣ Ο ΘΕΟΣ, ΓΙΑ ΝΑ ΤΟΝ ΠΙΣΤΕΥΟΥΜΕ ΜΕ ΣΙΓΟΥΡΙΑ;

Ο Θεός δεν εμφανίζεται άμεσα, γιατί τότε δεν θα τον πιστεύαμε ελεύθερα, αλλά εξαναγκαστικά. Τότε, σίγουροι για την ύπαρξη παντεπόπτη και δίκαιου κριτή, θα πράτταμε το καλό όχι από αγάπη για τον Θεό, αλλά κυρίως από το φόβο της Κολάσεως. Ο Θεός δεν θέλει να Τον φοβόμαστε και να Τον τρέμουμε, αλλά να Τον αγαπάμε με ανιδιοτέλεια, όπως τα παιδιά αγαπούν τους γονείς τους.

Εσύ μπορείς να αναγκάσεις κάποιον συμμαθητή σου να γίνει φίλος σου με το ζόρι ή με την βία? Η αγάπη, η αποδοχή, ο σεβασμός και τόσα άλλα ευγενικά συναισθήματα, για να καλλιεργηθούν και να ανθίσουν χρειάζονται χρόνο, χώρο και ελευθερία. Η πίστη η δική μας δεν στηρίζεται στην άμεση θέα του Χριστού, αλλά στα πνευματικά βιώματα, που ζούμε στα Μυστήρια της Εκκλησίας μας, στη λατρεία του Θεού και στην προσευχή. Στους βίους των αγίων έχουμε καταγεγραμμένες πολλές θαυμαστές εμπειρίες και βιώματα επικοινωνίας με τον Θεό. Άλλωστε όπως είπε και ο ίδιος ο Χριστός στους Μακαρισμούς: «Μακάριοι οἱ μή ἰδόντες και πιστεύσαντες» (Ιωάν. 20,29), δηλαδή ευλογημένοι είναι αυτοί που ενώ δεν είδαν, πίστεψαν.

5. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΠΟΙΕΣ ΛΟΓΙΚΕΣ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ;

Απόλυτες αποδείξεις της ύπαρξης του Θεού δεν υπάρχουν. Μόνον έμμεσες ενδείξεις υπάρχουν. Ο Θεός δεν αποδεικνύεται με τη λογική, αλλά βιώνεται με την ύπαρξή μας. Αν η επιστήμη αποδείκνυε την ύπαρξη του Θεού, τότε όλοι θα εξαναγκάζονταν να πιστεύουν στον Θεό, όπως αναφέραμε και νωρίτερα.

Η τάξη και η αρμονία της δημιουργίας Όλα στο σύμπαν έχουν νόμους, ρυθμό και σοφή οργάνωση. Δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν τυχαία· πίσω από αυτά υπάρχει Νους και Σχέδιο — ο Θεός.

Η ύπαρξη της ζωής και της συνείδησης Αν ο άνθρωπος ήταν μόνο ύλη, δεν θα μπορούσε να σκέφτεται, να αγαπά, να δημιουργεί. Αυτή η εσωτερική φωνή, η συνείδηση, μαρτυρεί ότι μέσα μας υπάρχει κάτι θεϊκό.

Η παγκόσμια πίστη των ανθρώπων Από την αρχή της ιστορίας οι άνθρωποι, σε κάθε λαό και εποχή, αναζήτησαν το Θείο. Αυτή η κοινή αναζήτηση δείχνει ότι ο Θεός έχει βάλει στην καρδιά μας την προαίσθηση της ύπαρξής Του.

Η εμπειρία της αγάπης και του θαύματος Όταν ζούμε την αγάπη, τη συγχώρηση, την προσευχή, νιώθουμε μια δύναμη που ξεπερνά τη λογική — την παρουσία του Θεού.

Οι λογικές αποδείξεις μας οδηγούν ως ένα σημείο. Από εκεί και πέρα, η πίστη μας ανοίγει την καρδιά για να Τον γνωρίσουμε προσωπικά.

6. Ο ΘΕΟΣ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΤΑΙ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΑΘΕΝΑ ΜΑΣ;

ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΠΟΙΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ;

Σίγουρα δεν είμαστε σε θέση, και ούτε θα είμαστε ποτέ, να ξέρουμε ή να μάθουμε αν υπάρχουν κριτήρια με τα οποία ο Θεός αποκαλύπτεται στον κάθε άνθρωπο. Αυτό που μπορούμε να εξάγουμε ως συμπέρασμα είναι πως ο Θεός πάντοτε αποκαλύπτεται σε όσους Τον αναζητούν. Μέσω ανθρώπων (γονέων, δασκάλων, φίλων…) και μέσω καταστάσεων (αρρώστιες, απώλεια αγαπημένων προσώπων, αποτυχιών..).

Βεβαίως και μέσω άμεσων ενεργειών Του, όπως για παράδειγμα τα αναρίθμητα θαύματα. Ο Θεός θέλει όλοι οι άνθρωποι να έρθουν κοντά Του και χρησιμοποιεί ποικίλλους τρόπους για να ελκύσει τους ανθρώπους. Από εκεί και πέρα τα υπόλοιπα είναι και αποτέλεσμα της ελεύθερης βούλησης του ανθρώπου.

7. ΠΩΣ Η ΠΙΣΤΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΕΙ ΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ;

Όταν πιστεύεις σε έναν Θεό αγάπης, σε έναν Θεό Πατέρα, τότε καλλιεργείς κι εσύ συνειδητά την αγάπη κι όχι το μίσος και την κακία. Όταν πιστεύεις σε ένα Θεό σκληρό και απολυταρχικό, τότε ζεις μέσα στο φόβο και καλλιεργείς επιθετική νοοτροπία.

Όταν ΔΕΝ πιστεύεις στον Θεό, τότε δεν έχεις όρια στην ελευθερία σου. Ο άπιστος παραβαίνει πιο εύκολα την ηθική από έναν πιστό. Έλεγε ο Ντοστογιέφσκι «Χωρίς Θεό, όλα επιτρέπονται». Η πίστη προς την σωστή κατεύθυνση δημιουργεί και σωστές προϋποθέσεις και για μια πιο σωστή ζωή. Μπορούμε να το δούμε αυτό στην πράξη και από τους συνανθρώπους μας. Αλλιώς συμπεριφέρεται ο άπιστος, αλλιώς ο πιστός. Υπάρχει τεράστιο χάσμα μεταξύ των δύο αυτών στάσεων ζωής.

8. ΜΗΠΩΣ ΕΧΟΥΝ ΔΙΚΙΟ ΚΑΠΟΙΟΙ ΠΟΥ ΛΕΝΕ ΟΤΙ ΕΔΩ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ ΚΑΙ ΕΔΩ Η ΚΟΛΑΣΗ;

Και ναι και όχι. Ας δούμε τι εννοούμε. Με την θετική απάντηση εννοούμε ότι η παρούσα ζωή μπορεί να είναι μια πρόγευση του Παραδείσου ή της κόλασης. Ο ενάρετος άνθρωπος για παράδειγμα αρχίζει από αυτή την ζωή να προγεύεται την αρετή που ικανοποιεί την ψυχή του και θλίβεται με την αμαρτία και την αποστρέφεται.

Ενώ ένας άνθρωπος άπιστος προγεύεται τις θλίψεις και τις συνέπειες των αμαρτιών του. Και θα ρωτήσει κάποιος εύλογα: “ μα εγώ βλέπω να περνάνε καλά όσοι είναι άπιστοι, ενώ οι ενάρετοι άνθρωποι σηκώνουν μεγάλους σταυρούς, συχνά χλευάζονται και οι πίκρες τους ειναι ατελείωτες”. Και θα απαντήσουμε και εμείς με ερώτηση. Ποιο είναι ακριβώς το “καλά?”

Η καταστροφή της φύσης προς χάριν των απολαύσεων μας είναι καλή?  Η διάλυση μιας οικογένειας για μια ελεύθερη εξωσυζυγική σχέση είναι καλή? Δεν πρέπει να μπερδεύουμε λοιπόν τις πρόσκαιρες και ανούσιες απολαύσεις που θα οδηγήσουν τελικά στην καταστροφή μας, με την ενάρετη πνευματική ζωή που μπορεί να δείχνει οπισθοδρομική και περιοριστική στα μάτια κάποιων, αλλά τελικά θα μας οδηγήσει στην αιώνια Βασιλεία του Θεού. Άρα καταλαβαίνουμε πως με την αρνητική απάντηση θα λέγαμε πως όχι, η ζωή εδώ δεν μπορεί να γίνει ούτε ο πραγματικός Παράδεισος ούτε η πργματική κόλαση. Για την ακρίβεια δεν είναι Παράδεισος η παροδική απόλαυση, η άνετη ζωή, οι πισίνες και τα κότερα. Ούτε είναι κόλαση η υπομονή, η αντοχή στις θλίψεις και στις δοκιμασίες και η εγκράτεια. Ό,τι για αυτή την ζωή είναι Παράδεισος, για την αιώνια είναι κόλαση και τούμπαλιν (το αντίθετο).

Ο Βολταίρος, μεγάλος πολέμιος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και του κλήρου της, συνάντησε σε μία επίσημη τράπεζα τον Έλληνα Αρχιεπίσκοπο Χερσώνας, τον Ευγένιο Βούλγαρη. Εκεί, λόγω νηστείας, ο επίσκοπος δεν έτρωγε αρτύσιμα φαγητά και ο άθεος τον χλεύασε και του είπε πως δεν υπάρχει άλλη ζωή και πως αξία έχουν οι απολαύσεις και οι χαρές αυτής της ζωής. Ο επίσκοπος του απάντησε: «Ας υποθέσουμε ότι έχεις δίκαιο και δεν υπάρχει άλλη ζωή, τότε εγώ με την προσεκτική χριστιανική ζωή έχω ήσυχη τη συνείδηση και δεν χάνω τίποτε το σπουδαίο εκτός από κάποιες υλικές παροδικές χαρές, όπως το φαγητό αυτό, αλλά, αν υποθέσουμε ότι εγώ έχω δίκαιο, αναλογίστηκες τότε εσύ ότι χάνεις το παν;».

9. ΜΗΠΩΣ Η ΚΟΛΑΣΗ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΝΟΗΣΗ ΤΩΝ ΕΞΟΥΣΙΑΣΤΩΝ ΓΙΑ ΝΑ ΚΡΑΤΟΥΝ ΠΕΙΘΑΡΧΗΜΕΝΟΥΣ ΤΟΥΣ ΥΠΗΚΟΟΥΣ ΤΟΥΣ;

Ο φόβος της κόλασης ποτέ δεν λειτούργησε αποτρεπτικά για το κακό. Ο κακός δεν έχει ευαισθησίες και φόβους μεταθανάτιας τιμωρίας, αλλά είναι σκληρός και κυνικός, όταν υπηρετεί το συμφέρον του. Αν αυτό συνέβη σε κάποιους λαούς στο παρελθόν, είναι αδύνατο να συμβαίνει σήμερα.

Τον κακό άνθρωπο σήμερα δεν τον σταματούν ούτε οι νόμοι, ούτε η αστυνομία, ούτε η συνείδησή του, που είναι διαστρεβλωμένη. Άρα λοιπόν αν ήταν επινόηση των εξουσιαστών, θα έπρεπε να απευθύνεται σε υπηκόους που είναι ήδη πειθήνιοι και καλοί. Και αυτό δεν έχει καμία λογική. Τώρα αν κάποιος κακός μπορεί να συνετιστεί από την αλήθεια της κόλασης, τότε μόνο προς όφελος δικό του, των συναθρώπων και της κοινωνίας θα μπορούσε να αποβεί αυτό.

---

4.3. Δραστηριότητες ΜΕΣΟΥ & ΑΝΩΤΕΡΟΥ ΚΑΤΗΧΗΤΙΚΟΥ (Γυμνασίου – Λυκείου)

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ ΛΥΚΕΙΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ ΤΗΣ ΝΕΟΤΗΤΑΣ

1. • ---