Η λέξη κατήχηση προέρχεται από την πρωτοχριστιανική Εκκλησία και σημαίνει τη διδαχή του θείου λόγου. Στην Ελλάδα το Κατηχητικό Σχολείο με τη μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα συστήθηκε τη δεύτερη δεκαετία του εικοστού αιώνα. Λέγοντας κατηχητικό εννοούμε την εβδομαδιαία σύναξη των παιδιών ιδιαίτερα των μαθητών Δημοτικού, Γυμνασίου, Λυκείου κατά  την οποία από καταρτισμένους κατηχητές ( κληρικούς – λαϊκούς ) διδάσκεται  εντατικά η χριστιανική διδασκαλία ο λόγος Του Θεού και οι σωτηριωδεις αλήθειες του Ιερού Ευαγγελίου. Στην αρχαία εκκλησία επειδή οι άνθρωποι βαπτίζονταν σε μεγάλη και ώριμη ηλικία η κατήχηση προηγείτο του μυστηρίου του βαπτίσματος όταν όμως επικράτησε ο νηπιοβαπτισμός η κατήχηση των χριστιανωπαιδων μεταφέρθηκε μετά το βάπτισμα κατά τη μαθητική ηλικία.

Στη πόλη της  Ιτέας ο θεσμός των κατηχητικών εμφανίστηκε μεταξύ των ετών  1930 – 1940 επί αρχιερατείας του Μητροπολίτου Φωκίδας Ιωακείμ. Εκείνη την εποχή στις κατηχητικές συνάξεις δίδασκαν οι ιερείς η οι δάσκαλοι των σχολείων. Τα έξοδα των κατηχητικών αναλάμβανε πάντα ο ενοριακός ναός. Στο βιβλίο «Καθολικόν» τοι Ιερού Ναού της Μεταμορφώσεως Ιτέας διασώζεται προϋπολογισθέν  πόσον 1.000 δραχμών του έτους 1938 – 1939 για τη κάλυψη των εξόδων του Κατηχητικού Σχολείου.

Το κατηχητικό μάθημα γινόταν ως επί το πλείστον τη Κυριακή  και μάλιστα μετά τον εκκλησιασμό εντός του ιερού ναού. Οι κατηχητοπαιδες έφεραν μαζί τους το σημειωματάριο και το μολύβι. Στο τέλος του μαθήματος οι μαθητές έγραφαν το καταστάλαγμα που ήταν το δίδαγμα και το ρητό. Αυτές οι μικρές και περιεκτικές προτάσεις απέβλεπαν στο να τυπώσουν και να φυτεύσουν τα σωτηριωδη μηνύματα της χριστιανικής πίστεως βαθειά και αποτελεσματικά  βαθειά στις ψυχές των κατηχητοπαιδων. Στο Κατηχητικό Σχολείο εκτός από τη διδαχή της χριστιανικής πίστεως οι μαθητές μάθαιναν  να κοινωνικοποιούνται, διδάσκονταν τρόπους καλής συμπεριφοράς και εξασκούνταν στη φιλανθρωπία και στη διακονία « των εν  αναγκαις ευρισκομένων».

Το Κατηχητικό της Μεταμόρφωσης ( παιδιά του Δημοτικού ) μεταπολεμικά λειτούργησε με μεγάλη επιτυχία. Συμμετείχαν οι τρείς μεγαλύτερες τάξεις Δ’ Ε’ και ΣΤ’ και είχαν καθολική συμμετοχή των παιδιών.

Το καλοκαίρι του 1967 με την έλευση του νέου Μητροπολίτη Φωκίδας Χρυσοστόμου η κατηχητική κίνηση αναβαθμίστηκε. Τη 15η Οκτωβρίου 1967 ο νέος επίσκοπος εξέδωσε την 11η Εγκύκλιο η οποία αναφέρεται στη κατήχηση των νέων. Στην εγκύκλιο αυτή είναι εμφανής η ποιοτική αγωνία για την εν Χριστώ αναγέννηση της νεολαίας. Η επισκοπική εγκύκλιος κλείνει με τις ακόλουθες προτροπές «… Ως πνευματικός υμών πατήρ και ποιμενάρχης προσκαλώ πάντας υμάς και προτρέπομαι πατρικώς όπως  ελθητε βοηθοί είς το έργον των Κατηχητικών  Σχολείων. Ιδιαιτέρως παρακαλώ τους γονείς όπως αποστείλουν τα τέκνα των δια να εγγραφούν είς τα  Κατηχητικά Σχολεία της ενορίας των και παρακολουθούν τακτικά τα μαθήματα. Εμπροσθέτως ζητώ την αρωγήν δια την επιτυχία του ευλογημένου έργου των Κατηχητικών Σχολείων όχι μόνον του ιερού κλήρου ο οποίος εκ καθήκοντος υποχρεούται προς τούτο αλλά και των Εκκλησιαστικών  Επιτροπών και των Φιλανθρωπικών Σωματείων ως και των καθηγητών και διδασκάλων».

Τις δεκαετίες του ᾽᾽70 και του ᾽80 δίδασκε στο Κατηχητικό Σχολείο της Μεταμορφώσεως Ιτέας ο δεύτερος Αρχιμανδρίτης Νικόλαος Παρασκευάς νέος τότε στην ηλικία. Τα μαθήματα γίνονταν εντός του ναού και συμμετείχε μεγάλος αριθμός παιδιών. Μεταγενέστερα δίδασκαν διάφορα πρόσωπα τα οποία διακρίνονταν για τη θεολογική τους κατάρτιση και το γνήσιο εκκλησιαστικό ήθος και φρόνημα.

Σημαντική πρόοδο και άνθιση γνώρισαν τα κατηχητικά επί αρχιερατείας του νυν  Σεβ. Μητροπολίτου Θεοκτίστου. Έχοντας πολυετή πείρα ο Μητροπολίτης Θεόκτιστος από την ενασχόληση του με τα παιδιά ως Θεολόγος καθηγητής της Μέσης  Εκπαίδευσης αλλά και ως κατηχητής από τις πρώτες ημέρες της εγκαταστάσεως Του στον αρχιερατικό θρόνο της Φωκίδος έδειξε ιδιαίτερη μέριμνα και φροντίδα για την ανασύσταση και ανανέωση της  κατηχητικής κίνηση σε ολόκληρη τη Φωκίδα. Τα αποτελέσματα από την κατηχητική εργασία είναι αξιόλογα και ευοίωνα. Τη τελευταία δεκαετία ( 2015 – 2025 ) οι εβδομαδιαίες συνάξεις των κατηχητοπαιδων Δημοτικού – Γυμνασίου πραγματοποιούνται στο Ενοριακό Πνευματικό Κέντρο τις ημέρες Σάββατο και Κυριακή. Πρόσωπα που ασχολούνται με τη κατήχηση και διδαχή των νέων είναι η Ευθυμία Κορέλη, η Παρασκευή Μαλάκη,  η Παρασκευή Κόγια, η Γεωργία Κώστα και ο υποφαινόμενος.

Ας ευχηθούμε και εις το μέλλον να εξακολουθήσει να σπέρνεται ο Θείος σπόρος στις αγνές παιδικές ψυχές να εμπεδώνεται και να αποδίδει πλούσια πνευματική καρποφορία.

Αρχιμ. Νεκτάριος Καλύβας

Εφημέριος Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως Ιτέας

Άνοιξη 2025